Somberen, Kopen of Anders Denken?

Onze minister-president vertelde ons onlangs dat de tijd van het somberen voorbij is en dat we zelf moeten gaan zorgen voor een nieuwe lente, nu de natuur ons er dit jaar daar zo lang op heeft laten wachten. De binnenlandse consumptie moet flink gaan stijgen en dat kunnen we bewerkstelligen, volgens hem,  door ons oude autootje in te ruilen voor een nieuw exemplaar. En jawel, door gelijk ook maar even een ander huis te kopen.  Zo van: “keer je portemonnee maar lekker om in deze barre en onzekere tijd en de lente komt ons vanzelf tegemoet!” Aardig bedoeld misschien maar ik vond het allemaal nogal klinken als een aanzet tot geveinsd, onverantwoord optimisme. Vanuit het oude denken gezien misschien leuk bedacht maar ver weg van het nieuwe, transitionele denken waar we m.i. zo snel mogelijk mee aan de slag zullen moeten gaan, als we het allemaal nog een beetje menselijk willen houden.

Vrolijk lachend werd aangedurfd om ons te stimuleren tot het kopen van virtueel voorjaarsgeluk terwijl er onlangs een recordaantal aan bedrijven failliet is gegaan, er ondertussen steeds meer werkelozen bij komen en we binnenkort opnieuw te maken zullen krijgen met nieuwe bezuinigingen waardoor velen zich misschien beter een fiets kunnen aanschaffen dan een auto.

Ik zie het al helemaal voor me: Lekker toeren in je nieuwe auto, door buurten waarin de armoede toeneemt, op weg naar je nieuwe huis. Oh wat zullen we ervan genieten als we onze persoonlijke weg naar innerlijk geluk vervolgen in een gloednieuw aangeschafte wagen, terwijl steeds meer familieleden en vrienden in de richting van het kolkende afvoerputje van de samenleving stromen.
Wat zullen we ‘blij’ zijn als we tijdens de komende warme dagen het knopje van de airco in onze nieuwe automobiel naar het maximum draaien, terwijl een aantal dierbaren op dat moment hun baan verliezen omdat het bedrijf waarin zij werkten zojuist failliet ging.
En hoe ‘heerlijk’ zal het dan zijn om die nieuwe, blinkende bolide de oprit van de versgekochte doorzonwoning op te rijden, terwijl de overburen net uit huis gezet worden omdat de hypotheek niet meer betaald kon worden. Misschien is dat wel bijna net zo ’prettig’ als wanneer een familielid niet komt opdagen, om bijvoorbeeld naar je nieuwe buitenkeuken in de tuin van je nieuwe woning te komen kijken, omdat  die op weg naar jou een hartaanval kreeg als gevolg van de overmatige stress waarmee al een poos werd doorgelopen…. uit angst voor baanverlies.
En dan heb ik het nog niet eens over het scenario gehad waarbij je net zit te genieten van al dat mooie nieuwe bezit, als er ineens een invasie van meer heftige bezuinigingen op je af komt zetten, waarbij je dan het verwijt ineens weer krijgt dat het je eigen schuld is dat je in de sores raakt, omdat je zo hebzuchtig was dat je per se weer een nieuwe auto en een nieuw huis wilde hebben.

Natuurlijk begrijpt iedereen dat ons oude ‘vertrouwde’ (wankelende) systeem verlangt dat het geld blijft stromen, maar we zullen er veel meer baat bij hebben als ons een realistisch beeld wordt geschetst, waardoor een bewustwording op gang kan komen waarin we ontdekken dat de zaken veel duurzamer en eerlijker geregeld kunnen worden en dat het tot een veel diepere verbondenheid zal leiden wanneer je vanuit het geven van vertrouwen een vermogen tot werkelijk samen delen ontwikkelt.

Roepen dat we zelfredzaam zullen moeten worden is niet stoer als dat betekent dat alle mogelijke middelen daartoe langzaam maar zeker worden ontnomen en iedereen verder lekker zelf mag uitzoeken of de eindjes nog een beetje aan elkaar geknoopt kunnen worden. En het is al helemaal niet stoer meer als daarmee blijkt dat steeds meer mensen verder afglijden en daarmee eigenlijk buiten de groep vallen.

Wie werkelijk lef heeft durft een duurzame, menselijke transitie (kentering) in gang te zetten waarbij de verandering van binnenuit komt. Waardeer mensen oprecht, schenk ze vertrouwen en ze zijn bereid je te helpen en de verantwoordelijkheid daarvoor te dragen. Wie werkelijk lef heeft durft de ander waardering en vertrouwen te schenken en zal daarmee uiteindelijk oogsten.
Investeren in middelen die een (zelf)bewustwordingsproces op gang brengen lijkt mij vooralsnog een betere weg naar zelfredzaamheid dan ons te blijven focussen op  materiële welstand. De weg naar echte zelfredzaamheid is (o.a.) een weg van (persoonlijke) bewustwording, ter preventie van zowel mentale als fysieke stress en de desastreuze gevolgen daarvan. Juist in deze tijd is dit een belangrijke focus.

Een grote moeilijkheid bij transitie is echter dat het daarbij (ook) draait om een verschuiving van macht, die o.a. bestaat uit geld en (dikwijls geclaimde) kennis.  Als je daarbij inziet dat veranderingen  vaak succesvoller zijn als ze van binnenuit komen, zul je begrijpen dat het voor een aantal ego’s een behoorlijk lastige tijd zal worden als de massa om het echte Samen Delen gaat vragen. Daarmee zal het ook voor die massa niet gemakkelijk zijn, maar een groot hedendaags voordeel is wel dat het bereik van de menigte – het ‘gewone’ volk – de laatste jaren ook een heel stuk groter is geworden. Niet in de laatste plaats door sociale media als Twitter en Facebook, die door het digitale delen wereldwijd al veel in beweging hebben gebracht – digitalisering heeft ook positieve kanten.

Ik denk hierbij onmiddellijk aan de ‘Arabische Lente’ die ook wel de ‘Twitterrevolutie’ wordt genoemd, aan de actie van Jason Russell die zijn film de wereld over zond om een einde te maken aan de activiteiten van Joseph Kony waarbij kindsoldaten worden ingezet en aan de  persoonlijke actie van de Israëlische grafisch ontwerper Ronny Edry, die een bijzondere poster van zichzelf met zijn dochter op Facebook plaatste, met daarop een hartverwarmende boodschap richting de Iraniërs. 

De kentering die nodig is zal veel meer vragen om werkelijk met elkaar te delen, omdat de huidige crisis ook een systeemcrisis is die zeer diep geworteld is in wat wij als mensen vervaardigen en verbruiken. Op is immers op en dus kan (leren) delen, van dat wat we nog wel hebben, ons tot saamhorigheid brengen. Al was het alleen maar om opstootjes of erger te voorkomen – druk leidt uiteindelijk tot tegendruk.

“Mensen die creatief en innovatief zijn kunnen revolutionaire bewegingen in gang zetten,” zei Jan Rotmans; hoogleraar transitiemanagement, onlangs in het tv-programma Tegenlicht. Hij noemt deze mensen ‘kantelaars’ en schat in dat daar nu zo’n tienduizend al van bezig zijn om onze samenleving van onderaf/binnenuit te veranderen.  Die zullen het niet gemakkelijk krijgen omdat ze daarvoor door de muur van het oude denken heen zullen moeten breken, hetgeen niet zonder slag of stoot zal gaan.

Nieuwe denkers vinden elkaar vanuit complementair denken; het denken waarbij het een het ander niet per definitie uitsluit maar waarbij het een het ander juist aanvult, om zodoende nieuwe kansen te creëren en tot algehele vernieuwing en verbetering voor iedereen te komen.
Vaak worden nieuwe denkers eerst uitgelachen, omdat het zo ongewoon lijkt wat ze doen of willen. Wanneer toch blijkt dat hun ideeën zo gek nog niet zijn worden ze ineens wel serieus genomen maar vervolgens vanuit de bureaucratie helaas vaak tegengewerkt omdat de denkers en de beleidsmakers uit het oude systeem bang zijn om hun macht en aanzien te verliezen.

De aanhouder kan echter winnen wanneer die gelooft in zichzelf, zijn concept en de mensen die hij daarbij in beweging weet te zetten vanuit  waardering en vertrouwen. Een schoolvoorbeeld van vertrouwensvol doorzetten zie ik in de aanpak van Jos de Blok, de oprichter van Buurtzorg Nederland, die inmiddels ook de aandacht vanuit het buitenland heeft.  Hij is het soort vernieuwer die m.i. geheel past in het nieuwe denken omdat hij zich durft op te stellen als een dienend leider en in staat is om ons de torenhoge managementkosten in de top van het zorgsysteem te besparen – een niet onbelangrijke sector in onze samenleving – en daarmee te zorgen dat geld terechtkomt waar het werkelijk hoort; bij de zorg aan het bed. Hiermee geeft hij de uitvoerders van het (echte) werk bovendien meer vertrouwen in het organiseren en uitvoeren van het werk waarvoor zij zorg dragen.

Wie goed heeft opgelet bedacht tijdens het lezen misschien al dat we van hieruit samen (ook weer) een beweging in gang kunnen zetten die oproept tot een transitie, waarbij we het oude denken met liefde verruilen voor een frisse aanpak, waarbij we elkaar allemaal het licht in de ogen gunnen en werkelijk zorg voor elkaar gaan dragen.

Ik nodig je van harte uit om vanuit onze onderlinge verbondenheid het (persoonlijke) initiatief in overweging te nemen om een ‘hoort-zegt-het-voort’ uit te brengen via een vreedzame muisklik.  Wie weet is het een mooi signaal om er een andere manier van denken mee op gang te brengen en er een (te) dure aanschaf van een auto en een huis mee af te wenden.

NB: Meer weten over Verbinding? Klik hier