“Ja hoor, we hebben het nu echt helemaal gehad,” hoorde ik een vermoeid uitziende dame, met bijpassende – over een winkelwagen gebogen partner, in de supermarkt verzuchten. De vrouw tegenover haar stond begrijpend te knikken en leek geen enkele kans op enige tussenkomst te maken. In het voorbijgaan kon men zich onmogelijk afsluiten voor de stortvloed aan luide zinnen uit de mond van de vermoeide doch druk gebarende dame, waardoor moeilijk te onderdrukken vermoedens, ondersteund door een aantal opvallende woorden, onmiddellijk werden bevestigd:
- Gerrit’s baan op de tocht
- Slechte rug
- Verbouwing van de keuken
- Verjaardag vieren
- Migraine
“Ohw, ik heb toch zo ontzettend behoefte aan rust en stilte om me heen de laatste tijd,” hoorde de hele winkel haar kermen. “Het wordt tijd dat onze vakantie aanbreekt!”
Rust en stilte, wie kent ze nog!? In ons dagelijks leven lijkt er nog amper iets van terug te vinden. Ons land is zo volgebouwd met woningen en wegen dat het in de weinige stukjes overgebleven natuur vrijwel onmogelijk is om ons van het geruis daarvan nog af te sluiten. Daarbij zijn winkels steeds langer open, rinkelen telefoons te pas en te onpas, vullen tv’s en radio’s met honderden kanalen en tal van andersoortige geluidsinstallaties doorlopend onze ruimtes met muziek, irritante klats-boem-pets-geluiden en loos gewauwel . Beelden knallen met bruut geweld onze woonkamers binnen; een constante stroom van zenuwachtige kleuterprogramma’s, tal van opgeleukte spelletjes, reclames over allerhande nutteloze hebbedingetjes, nominaties voor de beste huppeldepup van Nederland, afzeikerige en keiharde wegstemmerijen, berichten over tsunami’s aan crises en schaamteloze zakkenvullerijen van ogenschijnlijk keurige financiële mannen, rechtstreekse, met bloed besmeurde verslagen uit oorlogsgebieden en weet ik wat allemaal nog meer.
Onze dagen zitten vol met “je moet dit” of “je moet nog effe dat” en als we dan eindelijk weer ‘rustig’ thuis zijn moeten we – nog voor we neerzijgend goed en wel “hèhè” hebben kunnen zeggen – van onszelf en onze omgeving weer van alles. We moeten naar de Ikea, op visite, uit eten, naar tennis, naar concerten van K3, de 3JS of 4711. We moeten dat leuke truitje nog kopen, de extended version of “Pippi en de Zeven Heikneuters” op dvd nog aanschaffen en vooral die nieuwe, supersonische, extra platte tv met driehonderdzevenenveertig miljard megapixels nu maar eens van ons zuurverdiende geld in huis gaan halen, omdat die zo’n lekker rustig beeldje de huiskamer instuurt.
Ondertussen roepen we steeds vaker dat we het “druk druk druk” hebben. En dat we blij zijn als de vakantie weer zal zijn aangebroken. Ja, want dan gaan we heerlijk ontspannen. Bijvoorbeeld ….. bungeejumpen van een hoge brug boven een ravijn, met in de diepte een kolkende rivier in een gebied waar jaarlijks zevenentwintig rafters blijken te verdwijnen. Of de francofiel uithangen en binnen twee weken twaalf leuke kasteeltjes en vijftien 
wijnproeverijen bezoeken in en om pittoreske Franse dorpjes, waar je toevallig nog tientallen Nederlanders tegenkomt die van afgelegen gebieden blijken te houden. Ja heerlijk, vakantie!
En dan thuis maar weer lopen te vertellen dat je overweegt naar het buitenland te vertrekken, omdat het daar zo lekker rustig is. Ach, ons hoofd kan zo tollen…..
We vragen ons in toenemende mate af hoe het toch komt dat gedragsstoornissen zo toenemen – al dan niet terecht gelabeld. We buigen ons over vraagstukken die toename van overspannenheid en burnout trachten te verklaren, of de stijging van gevallen waarbij ogenschijnlijk ‘normale’ mensen totaal door het lint gaan en vervolgens hun gezin en zichzelf ombrengen. We prakkiseren, analyseren en rapporteren ons er werkelijk helemaal suf over.
Rust en stilte lijken buiten een paar abdijen en een handjevol bibliotheken inmiddels verbannen te zijn naar speciale gebieden, aparte treincoupés (met mensen die dikwijls gespannen lijken te wachten op ‘verdachte’ geluidjes die ze geërgerd weg kunnen sissen ). En hoewel we soms, net als de dame in de supermarkt, zelfs uitschreeuwen dat we zo enorm toe zijn aan rust en stilte, blijken we de werkelijke stilte uiteindelijk nog amper te kunnen verdragen.
Onlangs was daar nog een mooi voorbeeld van te zien op tv, in de driedelige serie “The Big Silence” bij de RKK. In deze tv-hit van de BBC gingen een vijftal ‘doorsnee’ Britten de confrontatie aan met de stilte. Dit deden ze onder leiding van de Engelse Benedictijn Christopher Jamison, die ze de waarde van stiltemeditatie leerde.
Er werd afwisselend tegenaan gekeken, maar niemand verwachtte dat de confrontatie met die stilte zo heftig zou blijken te zijn. Gedachten waren aanvankelijk moeilijk uit te zetten en in de leegte kwamen ze zichzelf pas echt tegen. Daarvoor moesten ze eerst dwars door de wirwar van hectische, alledaagse gedachtestromen zien te breken, hetgeen tot weerstand leidde. Er was sprake van woede, frustratie, verveling, labiliteit en soms zelfs paniek.
Langzaamaan vonden ze gedurende acht dagen begeleide stilte een rust in zichzelf waarin ze kalmte en vrede ondervonden – zelfs de meest sceptische deelnemer. Uiteindelijk kon men ook weer moeilijk afstand van die gevonden rust nemen en werden er ineens grote vraagtekens gezet bij het blootgelegde, hectische doordenderen in het leven van alle dag. Hun kijk op het leven bleek drastisch veranderd door deze stiltemeditatie.
Stil worden hoeft echter niet per se aan religieuze – of spirituele stromingen te worden verbonden. Iedereen kan uiteindelijk (beter) leren luisteren naar zijn of haar eigen stilte, ‘gewoon’ door iedere dag een kwartiertje voor jezelf te nemen, zonder je daarbij af te laten leiden door anderen, telefoon, tv, radio, computer, etc.
In het begin kost het misschien wat moeite om die paar minuten per dag voor jezelf vrij te maken, maar naargelang je deze ‘gewoonte’ in je ‘eigen wereld’ hebt kunnen integreren zul je langzaam maar zeker de kracht van je eigen stilte gaan ervaren. Bijvoorbeeld op een stil plekje in je huis, op je balkon of in de tuin. In het bos, aan een stil strand of in de duinen. Ergens aan het water (neem desnoods een hengel mee) of verzin zelf maar een plek die niet per definitie op een van de mooie plaatjes op internet hoeft te lijken. Belangrijk hierbij is vooral niets te denken maar te (leren) ‘luisteren’ naar de stilte. En dat brengt uiteindelijk een rust met zich mee die je het vermogen geeft de boel vanuit een (haast) objectief perspectief te kunnen bekijken.
Voor sommigen klinkt dit zogenaamde stil worden misschien wat wazig of soft, maar als je ervoor kiest ‘de wereld’ regelmatig vanuit je eigen stilte te gaan ervaren, zul je zien dat je kijk hierop echt gaat veranderen. Ik zou zelfs durven te beweren dat je er een stuk nuchterder van kunt worden, als je ten minste de beoefening zelf niet gaat verheffen tot een bijzondere persoonlijke eigenschap.
En wat dat zogenaamde ‘softe’ betreft kan ik alleen maar zeggen dat er keiharde confrontaties, met jezelf en je zogenaamde verworven zekerheden, aan de werkelijke rust en stilte vooraf kunnen gaan. Het lijkt dan misschien allemaal wel wat wazig, maar iedereen weet dat je ook in de mist keihard tegen een lantaarnpaal kunt knallen – sapperdeflap en auw!
Het kan natuurlijk wel als je dat graag wenst, maar je hoeft je natuurlijk niet per se direct onder te dompelen in een strakke, gedisciplineerde en zeer diepgaande dagelijkse stiltemeditatie van religieuze of spirituele aard. Mocht je daar wel voor kiezen besef dan dat het bij opkomende (nieuwe) antwoorden, pijnlijke ‘lantaarnpalen’ en andere (persoonlijke levens)vragen sterk aan te raden is om hierover in gesprek te blijven met een of meerdere mensen die je situatie op z’n minst kunnen begrijpen en daarbij een goed luisterend oor hebben. Ongeacht of deze stabiele en begripvolle partners, ervaringsdeskundigen, geestelijk – of spiritueel leiders of begripvolle en betrokken therapeuten zijn. Verlies vooral niet plompverloren het contact met het dagelijks leven!
Je kunt natuurlijk ook ‘gewoon’ een keer lekker laagdrempelig beginnen door een aantal minuten per dag eens lekker je mond te houden en eens heerlijk nergens aan te denken op een rustig plekje naar eigen keuze. Iedereen weet immers best dat dit hartstikke prettig kan zijn, dus ik zou zo zeggen: wees af en toe eens even lekker stil!
